اصول فقه شیعه جلد 2

اشاره

بعد از بحث حقیقت شرعیه، بحث مستقل دیگری مطرح شده که آیا الفاظ عبادات، برای خصوص معانی صحیحه وضع شده اند یا برای معنایی اعمّ از صحیح و فاسد؟ با توجه به اینکه این بحث، مستقل است و از فروعات بحث حقیقت شرعیه نیست و لازمه استقلال و عدم ترتب یکی بر دیگری این است که تمام اقوال و آراء در یک بحث، بتواند در دیگری مطرح باشد، باید بحث را به گونه ای مطرح کنیم که این خصوصیت را دارا باشد. در بحث حقیقت شرعیه چهار قول وجود داشت: قول اوّل: این الفاظ، به صورت وضع تعیینی برای معانی مستحدثه وضع شده اند، و وضع تعیینی هم به دو صورت مطرح شده است: یکی اینکه استعمال، محقِّق وضع باشد- که مرحوم آخوند قائل بود- و دیگر اینکه به صورت وضع تعیینی معمولی- مثل وضعتُ هذا اللفظ بإزاء هذا المعنی- باشد. قول دوّم: این قول، وضع تعیینی را انکار کرده و معتقد است وضع تعیّنی در کار است. البته ما گفتیم: وضع تعیّنی را باید به حقیقت تعینیّه نام گذاری کنیم زیرا در ارتباط

اصول فقه شیعه، ج 2، ص: 20

با تعیّن، وضع وجود ندارد و تقسیم وضع به تعیینی و تعیّنی، تقسیمی مجازی است. قول سوّم: استعمال این الفاظ در معانی مستحدثه، استعمال مجازی همراه با قرینه بوده و وضع تعیینی و تعیّنی مطرح نیست. قول چهارم: الفاظ عبادات، اصولًا در همان معنای لغوی و حقیقی اولشان استعمال شده اند، مثلًا هرجا